Tου Πανοσιολογιότατου Αρχιμανδρίτου Ζαχαρία της Ιεράς μονή Αγίου Ιωάννη του Προδόμου Essex
Ὁ ἅγιος Σωφρόνιος περιγράφει τὴν πνευματικὴ ζωὴ ἀκολουθώντας τὰ τρία αὐτὰ στάδια: τῆς κλήσεως ἀπὸ τὸν Θεό, τῆς δοκιμασίας τῆς πιστότητας τοῦ ἀνθρώπου καὶ τῆς μόνιμης ἀνακτήσεως τῆς θείας χάριτος. Στὸ πρῶτο στάδιο ὁ Θεὸς ἐπισκέπτεται τὸν ἄνθρωπο καὶ συνάπτει μαζί του διαθήκη. Ὁ ἄνθρωπος πλημμυρισμένος ἀπὸ οὐράνια ἀγαλλίαση εἶναι γεμάτος πεποίθηση λόγῳ τῆς φανερῆς ἐγγύτητας τοῦ Θεοῦ. Τὸ δεύτερο εἶναι τὸ στάδιο τῶν κλυδωνισμῶν καὶ τῆς καρτερίας στοὺς πειρασμούς, καθὼς ὁ Θεὸς μοιάζει νὰ ἀπομακρύνεται καὶ ἡ χάρη Του δὲν εἶναι αἰσθητὴ στὴν καρδιά. Τὸ τρίο στάδιο χαρακτηρίζεται ἀπὸ τὴν πνευματικὴ ἀνακαίνιση καὶ τὴ σταθερὴ ἐνοίκηση τῆς θείας χάριτος στὴν καρδιά. Ὁ ἅγιος Σωφρόνιος τόνιζε ἰδιαίτερα τὴν ἐξέχουσα σημασία τοῦ δεύτερου σταδίου, κατὰ τὸ ὁποῖο ἡ χάρη τοῦ Θεοῦ ἀποσύρεται, παραλληλίζοντάς το με τὸν καιρὸ τῆς δοκιμασίας τοῦ Ἑβραϊκοῦ λαοῦ στὴν ἔρημο, ὥστε νὰ μὴ μᾶς καταλαμβάνει ἀπορία, ἀκηδία ἢ ἀπελπισία, ἀλλὰ νὰ εἴμαστε γεμάτοι ἔμπνευση καὶ νὰ τὸ διερχόμαστε ἄκρως δημιουργικά. Πρόκειται γιὰ στάδιο κενώσεως, ἡ ὁποία ἀποτελεῖ ἀναγκαία προϋπόθεση γιὰ τὴν ἔσχατη ἐκπλήρωση τοῦ προορισμοῦ τοῦ ἀνθρώπου, δηλαδὴ τὴ θέωση. Ὁ Γέροντας διατυπώνει ὡς πνευματικὸ νόμο ὅτι «τὸ πλήρωμα τῆς κενώσεως προηγεῖται τοῦ πληρώματος τῆς τελειότητος»[1].
Ὁ ἅγιος Σωφρόνιος ἐκθέτει συστηματικὰ τὴ διδασκαλία τῆς Θεοεγκαταλείψεως, γνωρίζοντας ὅτι ἡ ὀρθὴ κατανόηση τοῦ θέματος αὐτοῦ ἐμπνέει τὸν πιστὸ νὰ διέλθει δημιουργικὰ τὴν περίοδο τῆς δοκιμασίας, ὥστε νὰ ἀναζωπυρώσει τὸ χάρισμα τοῦ Θεοῦ. Γιὰ νὰ ἐξάρει τὴ σημασία τοῦ ἀγώνα ποὺ καλεῖται νὰ ἀναλάβει ὁ Χριστιανός, τονίζει ὅτι ἡ κένωση ποὺ ὑπομένει κατὰ τὸ στάδιο αὐτὸ συνιστᾶ μίμηση τῆς ὑπακοῆς τοῦ Χριστοῦ στὸν ἄναρχο Πατέρα Του, ὁ Ὁποῖος ἂν καὶ ἀναμάρτητος ὑπέμεινε ἑκούσια τὴν ἄκρα ἐγκατάλειψη ἀπὸ τὸν Θεὸ ἀκόμη καὶ ὣς τὸν ἅδη, προκειμένου νὰ θεραπεύσει τὸν ἄνθρωπο. Ἀκολουθώντας λοιπὸν ὁ πιστὸς τὴν ὁδὸ τοῦ Χριστοῦ, ποὺ εἶναι ὁδὸς κενώσεως καὶ ἀγάπης, ἀποκαθίσταται στὸν ἀρχικό του προορισμὸ καὶ ἀναδεικνύεται ἄξιος κληρονόμος τῆς «τετελειωμένης καταστάσεως τῆς θεώσεως»[2].
[1]. Ἀρχιμ. Σωφρονίου, Ὀψόμεθα τὸν Θεὸν καθώς ἐστι, Ἱ. Μ. Τιμίου Προδρόμου, 52010, σ. 71.
[2]. Ὅ.π., σ. 267.